- Aktualny stan prawny
Utworzenie ochotniczej straży pożarnej, które jest stowarzyszeniem wymaga spełnienia określonych warunków. Podstawowymi aktami prawnymi, na których opiera się istnienie OSP jest ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach oraz ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej.
Istota stowarzyszenia została zawarta w art. 2 ustawy Prawo o stowarzyszeniach, który stanowi, że stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Stowarzyszenie opiera działalność na pracy społecznej swoich członków. Do prowadzenia swych spraw stowarzyszenie może zatrudniać pracowników, w tym swoich członków.
Z art. 2 wynika, iż ustawodawca pozostawił w rękach twórców dużą swobodę w ustalaniu kształtu tworzonego stowarzyszenia. W związku z dużą dowolnością przy tworzeniu stowarzyszenia należy pamiętać, iż OSP są wyjątkowymi stowarzyszeniami. Względem OSP zastosowanie, znajduje ustawa o ochronie przeciwpożarowej, która wyznacza pewne ograniczenia odnoszące się do OSP, jej członków itp.
Przy tworzeniu statutu zawsze należy sprawdzać zgodność jego postanowień z ustawą prawo o stowarzyszeniach oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej.
Statut stowarzyszenia jest podstawowym aktem wewnętrznym wyznaczającym zdolność prawną stowarzyszenia. Statut jest więc umową, do której przystępują dalsi członkowie stowarzyszenia. W zakresie działalności bezpośrednio niezwiązanej z działalnością prowadzoną przez OSP jako jednostki ochrony przeciwpożarowej OSP ma pełną swobodę w podejmowaniu działalności, jak np. prowadzenie orkiestr, MDP, dziecięcych drużyn pożarniczych, organizowanie wyjazdów, zaangażowanie w dzialalność charytatywną.
- Propozycje zawarte w projekcie ustawy o ochotniczej straży pożarnej.
W ustawie o ochronie przeciwpożarowej zadania OSP wymienione zostały przykładowo. Statuty OSP mogą dowolnie je rozszerzać. Projekt ustawy o OSP zadania spoza sfery działalności jednostki ochrony przeciwpożarowej zawiera w katalogu zamkniętym (art. 3), co praktycznie uniemożliwia ich rozbudowanie. Katalog ten obejmuje:
1) organizowanie przedsięwzięć służących krzewieniu sportu i kultury fizycznej pozwalających na rozwinięcie sprawności;
2) organizowanie przedsięwzięć oświatowo-kulturalnych propagujących wiedzę i umiejętności w zakresie ochrony przeciwpożarowej;
3) upowszechnianie i wspieranie formy współdziałania między lokalnymi partnerami społecznymi i gospodarczymi w zakresie ochrony przeciwpożarowej;
4) propagowanie zasad udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wyniku pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, o którym mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 961 i 1610);
5) udzielanie pomocy humanitarnej, w tym pomocy socjalnej;
6) powoływanie młodzieżowej drużyny pożarniczej;
7) integrowanie społeczności lokalnej.
Brak tu miejsca m.in. na dziecięce drużyny pożarnicze, orkiestry.
